เทอร์ปีนส์คืออะไร: ทุกอย่างที่คุณต้องรู้เกี่ยวกับเทอร์ปีนส์ในกัญชา

กลิ่นของกัญชามีความเป็นเอกลักษณ์มาก ด้วยความเข้มข้น ไม่เหมือนใคร ประกอบกับกลิ่นผลไม้ ทำให้บางคนอาจมองว่าเหม็น กลิ่นมันแรงมากจนคุณได้กลิ่นก่อนจะเจอตัวซะอีก แต่คุณเคยสงสัยหรือไม่ว่าทำไมดอกกัญชาจึงมีกลิ่นแรงขนาดนี้ ทำไมสมุนไพรถึงมีลักษณะกลิ่นแตกต่างกัน คำตอบก็คือเพราะเทอร์ปีนส์นั่นเอง

เทอร์ปีนส์มีหน้าที่ในการให้กลิ่นและรสชาติกับกัญชา สารประกอบเหล่านี้ทำให้ถุงกัญชาของคุณมีกลิ่นแรงขึ้นมา คำถามก็คือ แล้วเทอร์ปีนส์คืออะไรล่ะ มันมีการทำงานอย่างไร เทอร์ปีนส์มีประโยชน์ต่อร่างกาย เหมือนกับกัญชาหรือไม่

เทอร์ปีนส์คืออะไร?

เทอร์ปีนส์คือสารประกอบส่งกลิ่นที่พบได้ในพืชและสัตว์บางชนิด สารประกอบเหล่านี้ทำให้พืชมีกลิ่น สี และความหอมที่เป็นเอกลักษณ์ พืชทุกชนิดผลิตเทอร์ปีนส์ออกมา โดยมีกว่า 30,000 ชนิดในอาณาจักรพืช แต่ละตัวจะทำให้ใบไม้มีสีที่แตกต่างกันออกไป รวมถึงทำให้ดอกไม้มีกลิ่นที่แตกต่างจากดอกอื่นๆ

ไม่ว่าจะเป็นกลิ่นเผ็ดของไทยดำหรือกลิ่นหอมสดชื่นของโรสแมรี่หรือสะระแหน่ก็ตาม ล้วนแล้วมีสาเหตุมาจากเทอร์ปีนส์ทั้งนั้น ผู้ผลิตสามารถแยกสารประกอบเหล่านี้ออกมาเพื่อนำลักษณะกลิ่นต่างๆ มาใช้อยู่ในผลิตภัณฑ์ที่เราใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น น้ำหอม อาหาร ยาทา ฯลฯ

แม้ว่าเทอร์ปีนจะพบได้ในพืชทุกชนิด แต่ความเข้มข้นของเทอร์ปีนส์ในกัญชาถือว่าสูงที่สุดแล้ว และนี่คือเหตุผลว่าทำไมพอพูดถึงเทอร์ปีนส์แล้วเรามักจะนึกถึงกัญชา

สำหรับกัญชา เทอร์ปีนส์สามารถพบได้ในไตรโคม ซึ่งเป็นสารเหนียวๆ สีใสคล้ายเรซินที่ปกคลุมดอกของพืชเพศเมียอยู่ ซึ่งไตรโคมคือตัวที่ผลิตเทอร์ปีนส์ออกมา

เทอร์ปีนส์มีประโยชน์ต่อพืชอย่างไร?

ไม่เชื่อก็ต้องเชื่อ เทอร์ปีนส์มีส่วนสำคัญในการเจริญเติบโตของพืช หากขาดเทอร์ปีนส์ไป พืชอาจไม่สามารถป้องกันตัวเองจากผู้ล่า หรืออาจไม่สามารถดึงดูดแมลงให้มาผสมเกสร

การทำงานที่สำคัญเทอร์ปีนส์ ได้แก่:

• เทอร์ปีนส์สามารถดึงดูดแมลงตัวเล็กๆ ให้มาผสมเกสรในดอกไม้แล้วกระจายละอองเรณูออกไป
• ในทางตรงกันข้าม เทอร์ปีนส์สามารถทำหน้าที่ขับไล่แมลงหรือสัตว์กินพืชที่อาจมากินต้นไม้ เพื่อให้ต้นไม้อยู่รอดไปได้
• เทอร์ปีนส์ต่อสู้กับการติดเชื้อในพืชได้ เนื่องจากมีคุณสมบัติในการต้านอนุมูลอิสระ ต้านการอักเสบ ต้านไวรัส และต้านจุลินทรีย์
• เพื่อป้องกันสัตว์กินเนื้อ เทอร์ปีนส์สามารถดึงพันธมิตรทางชีวภาพมาที่พืชได้ ตัวอย่างเช่น พืชและต้นไม้จะปล่อยเทอร์ปีนส์ที่ดึงดูดแมลงเข้ามาคอยปกป้องจากสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ที่อาจเป็นอันตรายต่อพืช
• เทอร์ปีนส์ทำหน้าที่เป็น ‘ครีมกันแดด’ เพื่อปกป้องใบไม้ไม่ให้โดนแดดทำร้าย
• เทอร์ปีนส์สามารถช่วยให้พืชอยู่รอดได้โดยการไม่ให้พืชพันธุ์อื่นๆ โตใกล้กัน

เทอร์ปีนส์ในกัญญา: เทอร์ปีนส์ส่งผลต่อสรรพคุณของกัญชาหรือไม่?

ก่อนที่เราจะไปเข้าเรื่องกัน สิ่งสำคัญที่ควรทราบก็คือเทอร์ปีนส์แตกต่างจากสารกลุ่มแคนนาบินอยด์อย่าง THC และ CBD

สาร THC และ CBD ทำงานกับระบบเอนโดแคนนาบินอยด์ได้โดยตรงเพื่อก่อให้เกิดผลที่เราต่างคุ้นเคยกันเป็นอย่างดี โดย THC จะจับกับตัวรับในสมองเพื่อสร้างความรู้สึก ‘มึนเมา’ ในขณะที่ CBD จะช่วยทำให้ร่างกายสงบโดยไม่ทำให้รู้สึกมึนเมา

เทอร์ปีนส์ทำงานกับระบบเอนโดนแคนนาบินอยด์เช่นเดียวกัน แต่กลไกเบื้องหลังและวิธีที่ร่างกายนำไปใช้งานจะแตกต่างกันออกไป ในตอนนี้เทอร์ปีนส์กำลังอยู่ระหว่างการศึกษาเพิ่มเติม แต่นี่คือสิ่งที่เรารู้แล้วในตอนนี้

เรื่องแรกคือทฤษฎีของ “Entourage Effect” ซึ่งระบุไว้ว่า เมื่อใช้สารประกอบกัญชาร่วมกัน เช่น เทอร์ปีนส์และแคนนาบินอยด์ จะทำให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีกว่าใช้แยกกัน หรือพูดง่ายๆ ก็คือ ยิ่งใช้หลายตัวยิ่งดีกว่าการใช้แค่ตัวเดียว ตัวอย่างเช่น หารใช้แค่เทอร์ปีนส์เปล่าคุณจะไม่มึนเมา

ตามทฤษฎีแล้ว ร่างกายของคุณได้รับประโยชน์จากน้ำมัน CBD แบบ Full Spectrum (เนื่องจากมีสรรพคุณจากต้นกัญชาครบทุกอย่าง) มากกว่าสารสกัดแบบ Isolate (ซึ่งมีแต่ Cannabidiol เท่านั้น)

ในทฤษฎีนี้อาจมีความจริงอยู่ ตัวอย่างเช่น ว่ากันว่าการกินมะม่วงก่อนกัญชาจะช่วยทำให้ได้ผลดีขึ้นและรู้สึกถึงผลมากขึ้น นั่นเป็นเพราะมะม่วงอุดมไปด้วยไมร์ซีน ซึ่งเป็นเทอร์ปีนส์ขึ้นชื่อที่พบในพืชกัญชาเช่นเดียวกัน ทำให้เทอร์ปีนส์ช่วยทำให้ร่างกายดูดซึมสารกลุ่มแคนนาบินอยด์ได้ดีขึ้น

ในทำนองเดียวกัน การทบทวนในปี 2561 ชี้ให้เห็นว่าคนที่เป็นโรคลมชักแล้วใช้สารสกัด CBD แบบ Full Spectrum พบผลข้างเคียงที่น้อยกว่าและอาการดีขึ้นมากกว่าคนที่ใช้แค่ CBD แบบบริสุทธ์ การทบทวนนี้ชี้ให้เห็นว่าสารประกอบอื่นๆ เช่น เทอร์ปีนส์และสารกลุ่มแคนนาบินอยด์ อาจมีส่วนช่วยด้วยเช่นกัน

อีกหนึ่งการศึกษาในปี 2564 สรุปว่าเมื่อใช้แค่เทอร์ปีนส์ จะทำให้ได้ผลการรักษาที่คล้ายคลึงกับสารกลุ่มแคนนาบินอยด์ แต่เมื่อใช้ร่วมกับสารกลุ่มแคนนาบินอยด์แบบ Full Spectrum ผลที่ได้จะดีขึ้นโดยไม่มีผลข้างเคียงที่เพิ่มเข้ามา

สรรพคุณทางการแพทย์ของเทอร์ปีนส์

เช่นเดียวกันกับ THC และ CBD เทอร์ปีนส์เองก็อาจมีประโยชน์ต่อร่างกาย มีหลักฐานมากมายที่ชี้ให้เห็นว่าเทอร์ปีนส์มีคุณสมบัติในการรักษาที่ดี โดยมีคุณสมบัติดังต่อไปนี้

• ต้านไวรัส
• ต้านมะเร็ง
• ต้านอนุมูลอิสระ
• ต้านเศร้า
• ต้านจุลินทรีย์
• บรรเทาอาการปวด
• ทำให้จิตใจสงบ กระตุ้นการนอนหลับ
• ป้องกันเชื้อรา
• ป้องกันแบคทีเรีย
• ป้องกันมาลาเรีย
• ป้องกันโรคเบาหวาน
• ต้านการอักเสบ
• ปกป้องระบบประสาท

ตัวอย่างเช่น ไมร์ซีนมีคุณสมบัติในการแก้ปวดและบรรเทาอาการปวดได้อย่างมีประสิทธิภาพ ถูกใช้เป็นยาแก้ปวดและยาผ่อนคลายกล้ามเนื้อ นอกจากนี้ยังทำหน้าที่เป็นสารประกอบที่มีประสิทธิภาพในการรักษาโรคมะเร็ง เนื่องจากสารนี้จะกระตุ้นให้เซลล์มะเร็งตาย ในทำนองเดียวกัน แอนโดรกราโฟไลด์ ซึ่งเป็นสารประกอบเทอร์ปีนส์อีกหนึ่งตัวได้แสดงให้เห็นถึงโอกาสในการรักษาโรคเบาหวานเช่นกัน

เพื่อให้เห็นภาพของการใช้งานเทอร์ปีนส์เพื่อการแพทย์มากขึ้น เรารู้ดีว่าน้ำมันหอมระเหยลาเวนเดอร์ขึ้นชื่อในเรื่องของคุณสมบัติในการผ่อนคลายและกระตุ้นการนอนหลับ ซึ่งสาเหตุหลักมาจากเปอร์ปีนส์ตัวหนึ่งที่ชื่อว่าลินาลูล ลิโมนีนเป็นเทอร์ปีนส์อีกหนึ่งตัวที่โด่งดังสำหรับการใช้เป็นอาหารเสริมสำหรับการทำอโรมาเธอราพี ทำให้สุขภาพหัวใจดีขึ้น และได้สรรพคุณเรื่องการต้านอักเสบและต้านอนุมูลอิสระ

เทอร์ปีนส์ที่พบได้บ่อยในกัญชา

แม้ว่าจะมีเทอร์ปีนส์หลายพันชนิด แต่ชนิดที่พบได้บ่อยที่คุณมักจะได้พบในพืชกัญชา ได้แก่

• ไมร์ซีน: พบในฮอปส์ ตะไคร้ มะม่วง ไธม์ มีกลิ่นที่เผ็ดและออกมัสก์
• ลิโมนีน: มีกลิ่นออกเปรี้ยวๆ เลมอน ทำให้มะนาวและส้มมีกลิ่นเฉพาะตัว
• ไพนีน: เทอร์ปีนส์อีกหนึ่งตัวที่ทำให้ต้นสนและโหระพามีกลิ่นหอมสดชื่นของดิน
• ลินาลูล: พบได้ในพืชลาเวนเดอร์

สรุป

เทอร์ปีนส์คือสารประกอบธรรมชาติที่พบในพืชทุกชนิด โดยเฉพาะในกัญชา เทอร์ปีนส์คือส่วนสำคัญต่อการเติบโตและการมีชีวิตรอดของพืชและบทบาทที่หลากหลาย ตั้งแต่การนำหน้าที่เป็นยาไล่แมลง ไปจนถึงการดึงดูดแมลงเพื่อมาผสมเกสร นอกจากเปอร์ปีนส์จะให้กลิ่น รสชาติ และสีกับพืชแล้ว สารนี้ยังมีสรรพคุณและคุณสมบัติที่ทำให้เหมาะสำหรับการบริโภค เมื่อใช้ร่วมกับสารกลุ่มแคนนาบินอยด์อื่นๆ จะทำให้ได้ผลที่มีชื่อว่า Entourage Effect และช่วยลดอาการปวด ความวิตกกังวล และความเครียด รวมถึงทำให้สุขภาพดีขึ้นด้วย เทอร์ปีนส์คือวิธีดีๆ ที่เหมาะสำหรับการเสริมเข้าไปใช้ร่วมกับกัญชาของคุณ ลองใช้ให้หลากหลายเพื่อดูว่าแบบไหนเหมาะกับคุณที่สุด